Tarihçe
FETHIYE 1968`li YILARDA
FETHIYE 2005`li YILARDA
Onuncu yüzyilda Sir-Derya sahillerine yönelen Partlarin torunlari Türkmenlerin atalaridir.(1)Ismine zamanla alisacagimiz Partlari Sovyet tarihçi Gumilev, Orta Pehlevi dilini konusan Iranlilar olarak kabul etmektedir(2). Hazar Denizinin kuzeydogusunda bulunan Aral Gölü’nün kuzeyi Kipçak bölgesidir. Bu bölgeden dagilan Koman ya da Kumanlar nami ile anilan grup sonradan Türkmen, Turkoman adini almis ve ikiye ayrilmislardir.
Bu Türkmenlerin bir kismi Uzlar nami ile Avrupa’ya yayilmislardir. Diger kismi ise Hazar çevresinde Horasan’ a, Maveraünnehir’e yayildilar. Arap tarihçileri bunlara Guz yani Oguz adini vermislerdir. Kipçaklarin bir kismi dokuzuncu yüzyilda Azerbaycan’a yerlesmislerdir. Daha 1956 yilina kadar Kazak boyu Sii Imami yani Alevi idi.(3)Oguz sözcügü baslangiçta kabileler ya da kabileler birligi anlamina geliyordu.(4) Kazaklar, Kipçaklar, Çepniler daha sonra Oguz adi etrafinda birlesmislerdir. Sah Ismail’in atasi Seyh Safi ve birçok dervis Kipçak ve Kirim çevresine irsad için gitmistir.(5)Fethiyelilerin de atalari olan bu Türkmenler, Mogollarin etkisiyle on üçüncü yüzyilda Horasan çevresinden batiya dogru göç etmek zorunda kalmislardir.Halep ve Sam çevresini yurt tutan Türkmenler bir süre Malatya Sivas arasinda Yeni Il diye anilan bölgeyi (yani Hekimhan, Darende, Gürün, Kangal çevresi) de yaylak olarak kullanmislardir. Bu Türkmenlerden Karaca Bey 1339 yilinda Elbistan merkezli Dulkadir Devletini kurmustur.(6) Malatya kirsalinda etkili olan Dulkadirlilar kitabelerinde ‘Horasani’ terimini kullanmislardir.(7)Türkmenlerin Anadolu’ya geldikleri dönemde Malatya Arguvan, Divrigi bölgesinde agirlikli olarak Pavlikenler, yani Bizans’in baskisindan kaçanlar göçebe olarak, yasamakta idiler.(8) Büyük olasilikla Fethiye köyüne Badirik, Badrik adini veren küme Badruk toplulugudur. Nogay Tatarlari Kirim çevresi halkina BADRUK derlerdi.(9) Yalniz, Fethiye köyünde Türkmen oymaklarinin birçogunun temsilcisi bulunmaktadir. Fethiye’de yasayan birçok soyadi , kabile adi ve lakap Türkmen oba ve oymaklarinin adidir.Kisaca özetlersek, Horasandan yola çikan, Halep’te Sam’da bir süre konaklayan, daha sonra Anadolu’yu yurt tutan Türkmen oymaklarindan küçük gruplarin zamanla yerlesmesi ile olusan bir yerlesim yeridir Hasanbadirik. Fethiye adi yeni verilmis bir isimdir.Bayram Tepesi Höyügü’nde kazi çalismasi yapilmadigindan buranin hangi eski medeniyetin kalintisi oldugunu simdilik bilmiyoruz. Fethiye’de yasayan soyadlari, lakaplar , sülale adlari Badrik sözcügü, Kazi Gölü, Kirklar Sarikiz Tarlasi ve daha saymadigimiz birçok isim ve terim Fethiye’nin geçmisinin belgeleridir.
Çok kisa ama çok kisa olarak geçmisimizin özeti böyle. Gelecek kusaga onurlu ve barisik bir tarih birakmak ise bizlerin eseri olacaktir.
Saygilarimla…
Ali Aksüt
FETHIYE 1968`li YILARDA
FETHIYE 2005`li YILARDA
Onuncu yüzyilda Sir-Derya sahillerine yönelen Partlarin torunlari Türkmenlerin atalaridir.(1)Ismine zamanla alisacagimiz Partlari Sovyet tarihçi Gumilev, Orta Pehlevi dilini konusan Iranlilar olarak kabul etmektedir(2). Hazar Denizinin kuzeydogusunda bulunan Aral Gölü’nün kuzeyi Kipçak bölgesidir. Bu bölgeden dagilan Koman ya da Kumanlar nami ile anilan grup sonradan Türkmen, Turkoman adini almis ve ikiye ayrilmislardir.
Bu Türkmenlerin bir kismi Uzlar nami ile Avrupa’ya yayilmislardir. Diger kismi ise Hazar çevresinde Horasan’ a, Maveraünnehir’e yayildilar. Arap tarihçileri bunlara Guz yani Oguz adini vermislerdir. Kipçaklarin bir kismi dokuzuncu yüzyilda Azerbaycan’a yerlesmislerdir. Daha 1956 yilina kadar Kazak boyu Sii Imami yani Alevi idi.(3)Oguz sözcügü baslangiçta kabileler ya da kabileler birligi anlamina geliyordu.(4) Kazaklar, Kipçaklar, Çepniler daha sonra Oguz adi etrafinda birlesmislerdir. Sah Ismail’in atasi Seyh Safi ve birçok dervis Kipçak ve Kirim çevresine irsad için gitmistir.(5)Fethiyelilerin de atalari olan bu Türkmenler, Mogollarin etkisiyle on üçüncü yüzyilda Horasan çevresinden batiya dogru göç etmek zorunda kalmislardir.Halep ve Sam çevresini yurt tutan Türkmenler bir süre Malatya Sivas arasinda Yeni Il diye anilan bölgeyi (yani Hekimhan, Darende, Gürün, Kangal çevresi) de yaylak olarak kullanmislardir. Bu Türkmenlerden Karaca Bey 1339 yilinda Elbistan merkezli Dulkadir Devletini kurmustur.(6) Malatya kirsalinda etkili olan Dulkadirlilar kitabelerinde ‘Horasani’ terimini kullanmislardir.(7)Türkmenlerin Anadolu’ya geldikleri dönemde Malatya Arguvan, Divrigi bölgesinde agirlikli olarak Pavlikenler, yani Bizans’in baskisindan kaçanlar göçebe olarak, yasamakta idiler.(8) Büyük olasilikla Fethiye köyüne Badirik, Badrik adini veren küme Badruk toplulugudur. Nogay Tatarlari Kirim çevresi halkina BADRUK derlerdi.(9) Yalniz, Fethiye köyünde Türkmen oymaklarinin birçogunun temsilcisi bulunmaktadir. Fethiye’de yasayan birçok soyadi , kabile adi ve lakap Türkmen oba ve oymaklarinin adidir.Kisaca özetlersek, Horasandan yola çikan, Halep’te Sam’da bir süre konaklayan, daha sonra Anadolu’yu yurt tutan Türkmen oymaklarindan küçük gruplarin zamanla yerlesmesi ile olusan bir yerlesim yeridir Hasanbadirik. Fethiye adi yeni verilmis bir isimdir.Bayram Tepesi Höyügü’nde kazi çalismasi yapilmadigindan buranin hangi eski medeniyetin kalintisi oldugunu simdilik bilmiyoruz. Fethiye’de yasayan soyadlari, lakaplar , sülale adlari Badrik sözcügü, Kazi Gölü, Kirklar Sarikiz Tarlasi ve daha saymadigimiz birçok isim ve terim Fethiye’nin geçmisinin belgeleridir.
Çok kisa ama çok kisa olarak geçmisimizin özeti böyle. Gelecek kusaga onurlu ve barisik bir tarih birakmak ise bizlerin eseri olacaktir.
Saygilarimla…
Ali Aksüt